پیرایه زدایی ها در نهضت عاشورا

پیرایه زدایی  ها در نهضت عاشورا

         در یک قرن اخیر که جوامع اسلامی با اندیشه های جدید آشنا شدند نگاه آنها به حادثه ی عاشورا و مراسم سوگواری اباعبداالله  نیز تا حدودی تغییر و به سوی نگرش های عرفانی و کلامی و سیاسی شیفت پیدا کرده است. مسلماً این رویکردها به پیرایه زدایی حادثه ی کربلا کمک فراوان نموده است.

       شاید اولین کسی که به نقد صریح اهل منبر پرداخت مرحوم محدث نوری در کتاب "لولوء و مرجان در آداب اهل منبر" از حوزه ی نجف بود وی در این کتاب با ذکر آیات و احادیث بسیار پیرامون درغگویی و ریاکاری منبریان و مداحان را به راستگویی و اخلاص در گفتار و کردار فرا خواند. انگیزه ی آن مرحوم برای نوشتن چنین کتابی نامه ای بود که یکی از مسلمانان هندی در باره ی روضه خوانی و عزاداری های دروغین در آن دیار به ایشان ارسال کرده بود. محدث نوری صاحب کتاب مستدرک الوسائل در مقام پاسخ نوشت: او فکر می کند که فقط در دیار آنها روضه خوانی دروغ برپاست و نمی داند که سرچشمه ی این امور در دیار ماست. سپس با ذکر مواردی از خرافه گویی ها و دروغ پردازیها پیرامون نهضت امام حسین(ع) به تفصیل داد سخن می دهد و افشاگری های فراوان می کند.

     در ایران مرتضی مطهری وقتی به این کتاب دسترسی یافت فریادهای خود را بر تحریفات عاشورا به تبع محدث نوری اعلام نمود. کتاب سه جلدی حماسه ی حسینی بازتابی از آن فریادها و نقدها در باره ی عاشوراست. البته پیش از مطهری، صالحی نجف آبادی و دکتر شریعتی دو خوانش از قیام امام ارائه کردند. در پی این اظهار نظرها و نگرش های جدید به نهضت کربلا و گشودن بخشی از تحریفات و واردات عاشورایی، قلم و زبان دیگران برای تطهیر و پیرایش نهضت عظیم کربلا و زدودن پاره ای از خرافه ها و انحرافات معنوی به چرخش در آمد.

         در این میان برخی به تحلیل حوادث تاریخی و برجسته کردن اهداف و انگیزه ی امام حسین(ع) پرداختند و از زوایای مختلف آن را مورد ارزیابی قرار دادند واز سوی دیگر پاره ای پژوهشگران به بررسی سخنان آن امام همام و جعلی بودن برخی از آنها توجه نموده اند. به عنوان نمونه حدیث منقول از امام که فرموده انَ الحیاة عقیدة و جهاد مصرعی از یک بیت عربی است.

قف دون رأیک فی الحیاة مجاهداً    ان الحیاة عقیدة و جهاد(1)

یا سخن مشهورامام حسین(ع) که در رویارویی با دشمنان در روز عاشورا فرمود:

"ان کان دین محمد لم یستقم الا بقتلی فیا سیوف خذینی" بخشی از یک قصیده ی خطیب و شاعر شیعی به نام شیخ محسن هویزی حائری در دیوان حائریات است که زبان حال امام را بیان می کند که آغاز آن این است

اعطیت ربی موثقاً لاینقضی     الا بقتلی فاصعدی و ذرینی

ان کان دین محمد لم یستقم       الا بقتلی فیاسیوف خذینی

         دیدگاه های معنوی و سیاسی پیرامون عاشورا را می توان در مجموعه مقالات کتاب "عاشورا در گذر به عصر سکولار " مورد مطالعه قرار داد. برای خروج وعبور از خرافه گرایی ها نیاز به قرائت خردگرایانه از عاشورا داریم.