شیعه شناسی

شیعه شناسی

          رومن رولان می گوید: هیچ وقت کتاب را نمی خوانند. بلکه آدمی خود را در کتاب می خواند. این یک نکته هرمنوتیکالی است. یعنی هر فرد را می توان به نوع خواندن کتابهایش شناخت. مطالعه آدمی را از احساس و اراده پر می کند. کتابها می شوند حیاتش و خوراکش.

           دو جلد کتاب "چشم انداز معنوی و فلسفی اسلام ایرانی" اثر هانری کربن با ترجمه ی انشاالله رحمتی مورد مطالعه قرار دادم. پروفسور هانری کربن که در ایران بسیار شناخته شده است؛ از شاگردان لویی ماسینیون فرانسوی است که سالها کوشش پژوهشی خود را بر روی ابعاد عرفانی تشیع متمرکز کرده بود. از سهروردی گرفته تا روزبهان و از ابن سینا تا علامه طباطبایی. حجم وسیعی از تحقیقات او پیرامون شناخت تشیع در ایران و عرفان شیعی است. کتاب اسلام ایرانی او در چهار جلد حاصل این پژوهشهاست. در جلد اول به پیشینه ی معنویت در ایران و ارتباط آن با اسلام پرداخته و در جلد دوم شخصیت سهروردی را با توجه به کتابهایش مورد واکاوی قرار داده است. در دفتر سوم که اخیرا به چاپ رسیده روزبهان بقلی شیرازی به عنوان فصل ممیز تصوف ایرانی از رهبانیت مسیحی را به معرفی نشسته است. و جلد چهارم اختصاص به اندیشه های سید حیدر آملی دارد که او هم از شخصیت های محوری عرفان شیعی و ایرانی است. البته علاوه بر این چهار جلد، کتابهای دیگری از این پژوهشگر معاصر فرانسوی در دست است که می توان گفت تمام آنها در سالهای اخیر به همت دکتر رحمتی به زیور طبع آراسته شده است. از جمله کارهای این محقق تصحیح و مقدمه نویسی بر کتاب "جامع الانوار و منبع الاسرار" سید حیدر آملی از عرفای بزرگ قرن هشتم و دیگری شرح شطحیات روزبهان بقلی شیرازی است که توسط دکتر محمد علی امیرمعزی با مقدمه ای مفصل به فارسی برگردانده شده است. همو که در سالهای اخیر کتاب "تشیع  ریشه ها و باورهای عرفانی" او توسط نورالدین الله دینی به فارسی ترجمه شده است و در یک تریلوژی شیعه شناسی قرار دارد که اولی آنها سید حسین مدرسی طباطبایی با کتاب "مکتب در فرایند تکامل" و نفر سوم این مجموعه دکتر حسن انصاری با کتاب "تشیع امامی در بستر تحول" است.

           در هر صورت آثار هانری کربن برای ما ایرانی ها سرمایه ی عظیمی است خصوصا که گستره ی اندیشه اش از ابن سینا تا علامه طباطبایی را فرا می گیرد و مجموعه ی گفتگوهایش با علامه در کتابی زیر عنوان "شیعه" توسط سید هادی خسروشاهی به چاپ رسیده و خواندنی است. او تجلی اسلام را در تشیع به واسطه ی ولایت باطنی و ظهور مهدوی جستجو می کرد.