کودکان در دوره دبستان

کودکان در دوره دبستان

چند نکته مهم به والدینی که کلاس اولی دارند.

با آغاز سال تحصیلی شور و شوقی وصف ناپذیر کودکان دبستانی خصوصا کلاس اولی ها را فرا می گیرد. خانواده ها با یک حرص و ولع خاص نظاره گر این حضور و شوق هستند. برای کسانی که اولین بار فرزند دلبند خود روانه ی مدرسه می کنند این حضور معنای دیگری دارد و از این رو ذکر مواردی چند ضروری به نظر می رسد.

۱- دوره دبستانی از جهت تعلیم و تربیت بهترین دوران است. در این دوره از یک سو کودک از آرامش و ثباتی برخوردار است و از سوی دیگر ویژگی های روانی در این سن آمادگی کاملی برای تربیت پذیری و ادب آموزی دارد.

در آموزه های اسلامی از این دوره با تعابیر گوناگون یاد شده است. پیامبر اسلام(ص) از کودک در این دوره با خصوصیت عبد(بنده) یاد فرموده اند. حضرت علی(ع) او را فرد خام معرفی کرده اند و در روایتی پیامبر اکرم(ص) این دوره سنی را سن تادیب یعنی تربیت و ادب آموزی نامیده است. از این تعابیر چنین بر می آید که اولا کودک در این دوره ی سنی انعطاف و پذیرش بیشتری برای تربیت دارد. ثانیاً آموزش و سعی کودک از این مرحله آغــاز می گردد.

۲- ورود کودک به محیط جدید با دو اتفاق مهم همراه است. الف دوره ی رفاقت و یادگیری ب مرحله ی نوینی از استقلال و فطام.(جدا شدن روانی از پدر و مادر) در خانه روابط فردی تر و عاطفی تر ولی در مدرسه جمعی تر و منطقی تر است. خانه و مدرسه مکمل یکدیگرند. از همین روست که می گویند همکاری اولیاء و مدرسه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تحقیقات نشان داده در مدارسی که والدین با اولیای مدرسه کمتر ارتباط داشته اند؛ دانش آموزان با مشکلات رفتاری بیشتری روبه رو بوده اند. در جامعه ی ما به علت عدم اطلاع و آگاهی اکثر والدین معمولاً ارتباط آنها با مدرسه بسیار ضعیف و غالباً محدود به جنبه های مالی و خدماتی است. بر اساس آمار رسمی به طور متوسط تنها حدود 5/1 درصد از هزینه های خانواده ی شهری صرف امور آموزشی می شود. حال آن که این رقم برای دخانیات بیش از ۲ درصد است. ناگفته نماند که مدرسه هرگز به تنهایی نمی تواند از عهده ی پرورش دانش آموزان، آن هم کلاس اولی ها برآید. بنابراین نمی توان از خانواده ها و واحدهای دیگر غیر از مدرسه سلب مسئولیت کرد و بار سنگین تعلیم و تربیت را تنها بر دوش مدرسه نهاد.

3- پدران و مادران باید بکوشند تا عادت به مدرسه و تحصیل و سازگاری با مدرسه را در این دوره که اولین دوره ی تحصیلی است در فرزندان خود به وجود آورند. البته افراط در اعتیاد به مدرسه هم پذیرفتنی نیست. همواره ایجاد تعادل و اعتدال در این زمینه اثربخش بوده است و رعایت این موضوع دارای اهمیت بسیاری است.

۴- اما حالات کودکان در این دوره را می توان در سه بخش خلاصه نمود.

الف- شوق به خواندن: در دوره ی دبستان کودک به درس خواندن شوق فراوان دارد. چرا که در این سن حس کنجکاری وی تحریک شده و خود را در دنیای دیگری می یابد و برای پرواز در آن دنیا از صدای بلند استفاده می کند. خواندن کتب درسی و حتی غیردرسی کودک را از دنیای تخیلی جدا و به دنیای واقعی پیرامون خود سوق می دهد. تحقیقات نشان داده است دانش آموزانی که در این دوره کمتر به خواندن درس علاقه نشان می دهند، هنوز در عالم خیال به سر می برند و معمولاً در درس دیکته(املا) دچار مشکل می شوند. گفتنی است که علائم بی علاقه گی را باید در دوران پیش دبستانی، در دیربه حرف آمدن او جستجو کرد.

خانواده ها باید همگام با معلم فرزند خود، دانش آموز را به خواندن بیشتر و لذت بردن از آن تشویق کنند و در محیط منزل هم مانع بلند خواندن فرزندان نشوند. البته معلمان عزیز نیز بایستی دانش آموزان را به خواندن بهتر و روش های مفیدتر مطالعه ترغیب نمایند و از به کارگیری برخی روش های خشک و انعطاف ناپذیر آموزشی اجتناب ورزند.

ب - بازی گروهی: بازی کردن در حقیقت نقش اولیه اجتماعی شدن کودک را بازگو می کند و مانند نقاشی کردن بیانگر احساسات و تخیلات کودک است و چون هر دو کار بدون تکلم صورت می گیرد زمینه ای برای شناسایی عواطف درونی کودک به شمار می آید. اوج دوره ی بازی گروهی در مدرسه ی ابتدایی به ظهور می رسد. هر چند نمونه هایی از احساسات گروهی و تمایل به بازی در گروه را می توان در سنین پیش دبستانی هم مشاهده کرد. کودک از طریق بازی کردن در مدرسه رعایت حقوق دیگران را فرا می گیرد و به حقوق خود نیز پی می برد. همچنین بازی موجب تسلط کودک بر احساس و عواطف تند مزاج خود و کمک به یافتن و استحکام اعتماد به نفس در مقابل برخوردهای اجتماعی مرسوم می گردد. در این خصوص به خانواده ها توصیه می شود که تا حد امکان بازی گروهی بچه ها را جدی بگیرند و زمینه های انزواطبی آنها را از بین ببرند. چرا که از کودکان منزوی و گوشه گیر نمی توان آینده ای سالم انتظار داشت و چنین کودکانی در مقابل حوادث پیش بینی نشده آسیب پذیر خواهند بود و حتی فکر روبه رو شدن با مشکلات آنها را رنجور و دچار افسردگی می کند.

ج - برخورد مقایسه ای: وجود انبوه دانش آموزان در مدرسه، کودک را از خود محوری نجات داده و به جمع پذیری دعوت می کند. دانش آموزان چنان که دارای لباس های رنگانگ و مختلفی بیرون از مدرسه و گاه در درون مدرسه هستند، رفتارهای متفاوتی نیز از خود بروز می دهند. آنها علی رغم این دگرگونی در منش و رفتار به فکر همانند سازی در جمع همسالان در محیط مدرسه هستند. به تعبیر دیگر الگوی فکری و عملی خود را در برخورد با امور آموزشی و اجتماعی از دیگران فرا می گیرند ولی از آنجایی که کودکان در این دوره کمتر به همسالان خود از نظر وضعیت اقتصادی و موقعیت های خانوادگی واقف هستند، به والدین یادآوری می شود که کودک خود را در جهت الگوپذیری سالم و مفید راهنمایی کنند. اگر کودکی دارای زمینه های مساعد و رشد کافی نباشد، خیلی زود تحت تاثیر رفتار دیگران قرار می گیرد و الگوهای مثبت یا منفی را از آنان کسب می کند.

د - آخرین نکته این که خانواده ها به خوبی وافقند که فقط آنها مربی کودکان شان نیستند. والدین محترم باید بدانند که فرزندشان علاوه بر این که تاکنون یعنی پیش دبستان با عوامل تربیتی چون رادیو و تلویزیون، مهد کودک، دوره ی آمادگی و کتاب های قصه ارتباط داشته است، در دوره ی دبستان نیز با مدیر مدرسه، ناظم و مربی پرورش و معلم خود نیز ارتباط خواهد داشت و با آنها آشنا می گردد. طبیعتاً آنچه که تاکنون برای او فراهم بوده است یک نوع هماهنگی با تربیت پدر و مادر داشته است ولی اکنون تمام آن معادلات به هم خورده و محیط جدید او را دچار نوعی تناقض و گاه تنفر می نماید از این رو برخی از کودکان به فوبیا(ترس از مدرسه) مبتلا شده و به اندک بهانه ای مدرسه را ترک می کنند. هشیاری لازم توسط پدر و مادر می تواند تا حدی از این عامل روانی بکاهد و او را به آشتی کردن با مدرسه و درس تشویق نماید. امید که کودکان این مرز و بوم با درس و مدرسه انس بگیرند.

+ نوشته شده در شنبه شانزدهم دی ۱۴۰۲ ساعت 18:30 توسط عباس فضلی  |