تاخير فرهنگي

1-به نظر شما جامعه ی ایران به ویژه استان پس از رفع بحران کرونا، با چه تغییرات یا تحولاتی مواجه خواهد شد؟

     پیش از پاسخ به این پرسش مایلم به دو نکته اشاره کنم. نکته ی اول: پدیده ی اپیدمی کرونا، اولین تجربه ی تلخ نسل فعلی ایران است. البته حوادث طبیعی دیگری چون سیل و زلزله به صورت مقطعی گاه کشور را دچار بحران نموده و به تبع آن، تغییر و تحولاتی را نصیب جامعه کرده بود. اما چنان که اشاره شد این بحران، فراگیر(اپیدمی) و همه جانبه است. وقتی یک پدیده فراگیر می‌شود؛ تجربه ای متفاوت شکل می‌گیرد و می‌توان آن را در قالب بحران عمومی قلمداد نمود که آثار سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی فراوانی به دنبال خواهد داشت. خانه نشین شدن افراد یک جامعه، تبعات فکری و فرهنگی بسیاری متوجه کشور می کند که پاره ای از آنها مشهود و ملموس است. هر چند حوادث طبیعی و غیرطبیعی پیشین، آحاد جامعه را در مواجه با این پدیده ی فراگیر آماده می سازد اما نباید از پیامدهای گوناگون آن غافل ماند. بنابراین در پاسخ به سوالات، باید این پیشفرض ها را لحاظ کرد. نکته ی دوم اینکه اگر به فراگیری یک پدیده معتقد باشیم؛ پرسش از پیامدهای استانی، محلی از اعراب ندارد مگر اینکه  بخواهیم به بحران های اقتصادی و سیاسی هم اشاره کنیم.

    در هر صورت اکنون ما با یک بحرانی عمومی مواجه هستیم که معلوم نیست چه وقت به اتمام می رسد و چه آثار زیانباری بر فرهنگ جامعه خواهد گذاشت؟ اما در مقام پاسخ به پرسش باید گفت: یکی از حادترین تحولات، چالش عمیق بین داده های علمی و باورهای دینی است که نیازمند آمادگی فکری و فلسفی عالمان و روشنفکران در قالب پژوهش های میدانی و کتابخانه ای است. تحول دیگری که در ارتباطات خانوادگی و اجتماعی آحاد جامعه پس از عبور از بحران  بروز می کند؛ کشمکش های روحی و روانی است که آثار شوم آن در درگیری های لفظی و فیزیکی نمایان می شود. سومین نکته به تأخیر افتادن مسائل آموزشی است که با تعطیلی مدارس و دانشگاه با آن مواجه هستیم.

2- بحران کرونا چه تاثیری بر سویه های گوناگون فرهنگ در ایران و استان خواهد گذاشت؟

 اولین چیزی که پس از فروکش کردن بحران قابل پیش بینی است به تأخیر افتادن تمام اموری است که قرار بود در این فرصت انجام پذیرد. به عنوان مثال برگزاری نشست‌های علمی و فرهنگی یا  برنامه ریزی های ادارات و موسسه های فرهنگی و تبلیغی. طبیعتا بازگشت به تقویم برنامه ها و اجرای آن موجب نوعی کنش منفعل و تداخل با دیگر برنامه ها در پی خواهد داشت.

     نکته ی قابل ذکر دیگر این که تصور می کنم گونه ای تجدیدنظر در بحث مهاجرت برون استانی در میان خانواده ها رخ خواهد داد و شاهد انتقال اشتغال افراد و جابجایی خانواده ها خصوصا در استان های مهاجرپذیری مانند استان هرمزگان خواهیم بود. در هر صورت ما با یک تغییر و تأخیر فرهنگی مواجه خواهیم شد که جبران مافات را سخت تر و طی مسیر را مشکل‌تر می‌کند. البته در این مدت به واسطه ی حساسیت عمومی و چگونگی مقابله با بحران، سطح اطلاعات عمومی جامعه بالا رفته است و پاره ای از عقب افتادگی های فکری و فرهنگی، به خصوص در میان اقشار تحصیل کرده - که از این فرصت در جهت تقویت جنبه های فکری خود تلاش نموده و با مطالعه ی بیشتر، خود را ارتقا می دهند- جبران می‌شود.

3-به نظر شما سیاست های فرهنگی و اجتماعی کشور، با در نظر گرفتن تحولات آتی، چه رویکردی باید داشته باشد؟

ناظر به پیامدهای ناخواسته چله نشینی و قرنطینه در مواجه با بحران کرونا، اولا ما نیازمند آمادگی در پاسخ به پرسش های چالشی میان علم و دین هستیم و بر پژوهشگران این عرصه فرض است که به مناسبات مثبت و همخوانی و یا تناقضات موجود بپردازند. ثانیا بحران های روحی و روانی افراد جامعه و اختلافات خانوادگی، حضور کارشناسان و مشاورانی را طلب می کند تا در فرو نشاندن این پیامدها تلاش کنند. ثالثا در بازگشایی مدارس و دانشگاه ها، مدیریت این مراکز و دبیران و مدرسان باید با برنامه ریزی مدون، به نیازهای آموزشی دانش آموزان و دانشجویان پاسخ دهند.